තිරසාර සංවර්ධනය යනු ,
අනාගත පරම්පරාවේ අවශ්යතාවයන්ට හානියක් නොවන ලෙසින් වර්තමාන පරම්පරාව විසින් සිය අවශ්යතා සපුරා ගත යුතු බවයි. එනම් තිරසාර සංවර්ධනය ආර්ථික සමාජයීය හා පාරිසරික අංශ ඇතර ඇති සමබර සංවර්ධනයක් ලෙස ද හැඳින්විය හැක. මුල් යුගයේදී තිරසාර සංවර්ධනය පරිසර පැතිකඩ මත පමණක් පදනම් විය. එහෙත් එමගින් ආර්ථික වෘද්ධිය අඩාළ වේය යන විවේචන හමුවේ තිරසාර සංවර්ධනය ප්රධාන පැතිකඩ තුනක් ඔස්සේ විග්රහ කරනු ලබයි. එනම් ආර්ථික පැතිකඩ, සමාජීය පැතිකඩ හා පාරිසරික පැතිකඩයි.

නැගී එන ආර්ථිකයක් ලෙස ශ්රී ලංකාවට ඇති අභියෝගය වන්නේ තිරසාර ඉහළ ආර්ථික වර්ධනයක් ළඟා කර ගැනීමයි. පරිසරයට හානියක් නොකර තිරසාර සංවර්ධනය සඳහා සාර්ව ආර්ථික ප්රතිපත්ති පරිසර හිතකාමී සාර්ව ආර්ථික රාමුවක් හරහා සංවර්ධනය කළ යුතුය.
ආර්ථික පැතිකඩෙහි අරමුණු ලෙස,
ආර්ථික වෘද්ධිය වේගවත් වීම, කාර්යක්ෂම ලෙස සම්පත් භාවිතය, ආර්ථික උච්චාවචනයන් අවම වීම (ස්ථායිතාවය) ආදිය දැක්විය හැක.
පසුගිය දශක කිහිපය තුළ රජයන්ගේ සංවර්ධන ප්රතිපත්ති නිසා ඒක පුද්ගල ආදායම, ජනතාවගේ ජීවන තත්ත්වය ඉහළ යාම සහ සමස්ත දරිද්රතා මට්ටම් අඩුවීමට හේතු වී තිබේ. නමුත් ආර්ථික කටයුතු බස්නාහිර පළාතට සංකේන්ද්රණය වී තිබීම, ග්රාමීය අංශය හුදකලා වූ ක්ෂේත්රයක් වීම හා ආර්ථික ප්රතිලාභ ග්රාමීය කොටස් වෙත ගලා නොයාම, ආර්ථික වෘද්ධි උපායමාර්ග සමාජ සාධාරණත්වය පිළිබඳ නොසැලකීම, භෞතික සමාජයීය යටිතල පහසුකම්වල සම්පත් හා වෙළෙඳපොළ පහසුකම්වල ඌණ සංවර්ධනය ආදී ගැටලු ද දක්නට ලැබේ. අධ්යාපනයේ ගුණාත්මකභාවය අඩු වීම නිසා ශ්රම වෙළඳපළට ගැලපෙන ඵලදායි නිපුනණතාව වර්ධනය නොවීම, වතු අංශයේ ශ්රම සංචලතාව අඩු වීම, ප්රමාණවත් යටිතල පහසුකම් නොතිබීම, ඌන සේවා නියුක්තියක්තියෙහි සැඟවුණු සේවා වියුක්තිය, ආණ්ඩුවේ දිළිඳුකම දුරලීමේ වැඩසටහන්වල අකාර්යක්ෂමතාව, ව්යවසායකත්වයේ වර්ධනය මන්දගාමී වීම, වසර ගණන් යුද ගැටුම් පරිසරයක් පැවතීම, වෘද්ධි ක්රියාවලිය නාගරික ප්රදේශවල සංකේන්ද්රණය වීම ආදී ගැටලු ද ශ්රී ලංකාවේ ආර්ථික පැතිකඩයෙහි දක්නට ඇත .
පසුගිය දශකය තුළ ඒක පුද්ගල ආදායමේ වර්ධනය සමස්තයක් වශයෙන් ඉහළ යාමක් සමඟ සම්බන්ධ වී ඇතත් ආදායම් හා දරිද්රතා මට්ටම්වල කලාපීය විෂමතාවයන් වර්ධනය වෙමින් පවතී. පවත්නා ජනවාර්ගික ගැටුම රටේ සමාජ-ආර්ථික තත්ත්වය කෙරෙහි අඛණ්ඩව බරපතල බලපෑමක් ඇති කරයි. මෙහිදී දුප්පත්කම නැති කිරීම, ආර්ථිකයේ තරඟකාරිත්වය සහතික කිරීම, සමාජ සංවර්ධනය වැඩිදියුණු කිරීම, යහ පාලනය, පිරිසිදු හා සෞඛ්ය සම්පන්න පරිසරයක් ඇති කිරීම යන අරමුණුවලට ප්රමුඛතාවය ලබා දිය යුතුයි.
සමස්තයක් වශයෙන්, ජාතික දරිද්රතා රේඛාවට පහළින් ඇති ජනගහනය පසුගිය දශකය තුළ 26% (1993) , 23% (2002) සිට අඩු වී ඇත. එහෙත් පුළුල් කලාපීය විෂමතා පවතී. තව දුරටත්, ජාතික ඒක පුද්ගල ආදායම ඉහළ ගියද පසුගිය දශකය තුළ දුප්පත්ම දිස්ත්රික්ක 7 හි දරිද්රතාවය ඉහළ ගොස් තිබේ. මෙම කාල සීමාව තුළ; නාගරික දරිද්රතාවය අඩකින් අඩුවූ අතර වතු අංශයේ දරිද්රතාවය 50% කින් ඉහළ ගියේය.
දුප්පතුන්ගෙන් බහුතරයක් ග්රාමීය ප්රදේශවල ජීවත් වන අතර කෘෂිකර්මාන්තය ආශ්රිත කටයුතුවල නිරත වෙති. ආහාර බෝග අංශයේ පවතින ගැටළු ගොවිපල ආදායම වර්ධනය කිරීම සීමා කරයි. අවිධිමත් වර්ෂාපතනය හේතුවෙන් කුඩා පරිමාණ ගොවිපලවල කෘෂිකාර්මික ඵලදායිතාව පසුගිය දශක කිහිපය තුළ අඩු වී තිබේ.
දුප්පත්කම තුරන් කිරීමේ අරමුණු ලෙස කලාපීය වශයෙන් සමතුලිත සංවර්ධනය සඳහා යටිතල පහසුකම් ඇති කිරීම, කෘෂිකර්මාන්තයේ ඉහළ ඵලදායිතාව ළඟා කර ගැනීම, ආර්ථිකයේ තරඟකාරිත්වය සහතික කිරීම, ඉහළ ආර්ථික අනුපාතයක් ළඟා කර ගැනීමට හැකි පරිසරයක් නිර්මාණය කිරීම, අඩු හා ස්ථාවර උද්ධමන පරිසරයක් ළඟා කර ගැනීම ආදිය ඇතුළත් වේ.
ශ්රී ලංකාව කෘෂිකාර්මික අංශය පදනම් කරගත් ආර්ථිකයක සිට කාර්මික අංශය පදනම් වූ ආර්ථිකයක් දක්වා ක්රමයෙන් වෙනස් වෙමින් පවතී. පසුගිය දශක කිහිපය තුළදී කර්මාන්ත, කෘෂිකාර්මික හා සේවා අංශ 27%, 17% සහ 56% ආර්ථිකයට දායක විය. ආර්ථික සංවර්ධනය සඳහා ප්රධාන දායකත්වයක් ලෙස සුළු හා මධ්ය පරිමාණ ව්යාපාර අංශය බිහිවීම සහතික කිරීම සඳහා පියවර ගත යුතුය
ආර්ථිකයේ තරඟකාරිත්වය සහතික කිරීමේ අරමුණු ලෙස කුඩා හා මධ්ය පරිමාණ කර්මාන්ත ශක්තිමත් හා ජාත්යන්තර වශයෙන් තරඟකාරීත්වයේ සැලකිය යුතු කොටසක් බවට පත් කිරීම, වර්ධනය වන ආර්ථිකයක් සහ වෙළඳාමක් සපුරාලීම සඳහා භෞතික යටිතල පහසුකම් සහ සේවාවන් වැඩි දියුණු කිරීම, අවම පාරිසරික පිරිවැයක් සහිතව වර්ධනය වන ආර්ථිකයක බලශක්ති අවශ්යතා සපුරාලීම, කර්මාන්තවල තිරසාර සංවර්ධනය හා ප්රමිතීන් පිළිබඳ ජාත්යන්තරව පිළිගත් මූලධර්ම ස්ථාපිත කිරීම, රාජ්ය කළමනාකරණයට හරිත මූලධර්ම ඇතුළත් කිරීම, දිළිඳු ජනතාවට අයත් මානව හා භෞතික සම්පත් සංවර්ධනය කිරීම, දේශීය කාර්මික අංශය නගා සිටුවීම මගින් සේවා නියුක්තිය ඉහළ දැමීම හා ආර්ථික වර්ධනය කෘෂි අංශයේ ඵලදායිතාව ඉහළ නැංවීමට කටයුතු කිරීම සූක්ෂම මූල්ය කටයුතු පුළුල් කිරීම, මුදල් වෙළෙඳපොළ ශ්රම වෙළෙඳපොළ හා ඉඩම් වෙළෙඳපොළ දිළිඳු ජනතාවට හිතකර ලෙස ක්රියාත්මක වීමට අවශ්ය ක්රියාමාර්ග ගැනීම දැක්විය හැකිය.
තිරසාර සංවර්ධනයේ සමාජයීය පැතිකඩෙහි අරමුණු වන්නේ සමාජ සාධාරණත්වය, සහභාගිත්වය, සමාජ සහජීවනය, සවිබල ගැන්වීම, සමාජ සංචලනය හොඳින් සිදුවීම, සංස්කෘතික අනන්යතාවය ආදියයි.
ශ්රී ලංකාවට සුභසාධන රාජ්යයක් ලෙස දිගු ඉතිහාසයක් ඇත. සමාජ සුභසාධනය සඳහා රජය විසින් දැනට දරනු ලබන වියදම් ලෙස ආහාර සහනාධාර සැපයීම, ඉන්ධන සහ පොහොර සඳහා සහනාධාරය, නොමිලේ අධ්යාපනය සහ සෞඛ්යය යනාදිය වේ.
මානව සුභසාධනයේ පුළුල් ලෙස කලාපීය විෂමතා පවතී: සාක්ෂරතා අනුපාතය වැනි සමාජ දර්ශක, අධ්යාපනික මට්ටම, පෝෂණය සහ සශ්රීකතා මට්ටම ග්රාමීය හා නාගරික අංශ හා සසඳන විට වතු අංශයේ අඩුය.
අධ්යාපනය පිළිබඳ දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයෙන් ප්රමාණවත් අරමුදල් නොමැතිකම විශේෂයෙන් වතු, ග්රාමීය අංශයේ අධ්යාපන පහසුකම් සහ ඔවුන්ගේ නාගරික සගයන් භුක්ති විඳින සමාන අධ්යාපනය ඔවුන්ට අහිමි විය. ශ්රී ලංකාව සාමාන්ය සාක්ෂරතාවයෙන් ඉහළ මට්ටමක සිටියද, අවශ්ය ක්රියාකාරී සාක්ෂරතාවයෙන් එය තවමත් පසුගාමී ය. උපාධිධාරීන් අතර විරැකියාව හා ඌන සේවා නියුක්තිය පැතිරීම ප්රධාන ප්රශ්නයකි.
රටේ නාගරික ජනගහනය පසුගිය වසර කිහිපය තුළ ක්රමයෙන් ඉහළ යමින් පවතී. කොළඹ පැල්පත්වාසීන් 1990 දශකයේ මුල් භාගයේ සිට තුන් ගුණයකින් වැඩි වී තිබේ. සැලසුම් රහිත නාගරික ජනගහන වර්ධනය නගරවල ඉඩම් හා ජල සම්පත්වලට පීඩනය යෙදී ඇත. ජල සැපයුම, අපද්රව්ය බැහැර කිරීම, අපද්රව්ය කළමනාකරණය, මතුපිටට බලපෑම් ඇති කරමින් අවට ප්රදේශ ආශ්රිත සෞඛ්ය ගැටලු ඇති වී තිබේ. මහ නගර සභා විසින් දැනට එකතු කරනු ලබන අපද්රව්ය නිසි පරිදි බැහැර කරනු ලැබේ. 2000 දී දිනකට ටොන් 2,560 ක් පමණ වූ නාගරික අපද්රව්ය එකතු කිරීම 2010 වර්ෂය වන විට දිනකට ටොන් 2,885 ක් දක්වා වර්ධනය වුණි.

අධ්යාපනය, සෞඛ්යය හා පෝෂණය වැනි සමාජ සංවර්ධනයේ අංශ කිහිපයකම ශ්රී ලංකාව කැපී පෙනෙන ප්රගතියක් ලබා ඇත. සමාජ සංවර්ධනය සඳහා වන රාජ්ය ආයෝජන අතිවිශාල සාර්ථකත්වයක් අත්කර ගෙන ඇතත්, සමාජ සංවර්ධනයේ ස්ත්රී පුරුෂ සමාජභාවය හා ජනවාර්ගික විෂමතාවයන් අවම කිරීමට සහ අත්යවශ්ය මූලික අවශ්යතා සඳහා ප්රවේශය වැඩි කිරීමට දායක වී ඇත. ඊට අමතරව, අන්තර් කලාපීය වශයෙන් ද සමාජ සේවාවල ගුණාත්මකභාවය හා ප්රවේශ්යතාවයේ විශාල විෂමතා පවතී. ඒ අනුව ප්රමාණවත් ආර්ථික ප්රගතියක් තිබියදීත් රටේ සමාජ සංවර්ධන ජයග්රහණය වැදගත් වේ. දෙවන පරම්පරාවේ ගැටළු, එනම් සමාජ සංවර්ධනයේ ගුණාත්මකභාවය හා බෙදා හැරීමේ ගැටළු ක්ෂේත්රයේ ප්රගතියට බිය ගැන්වීමකි. තවද, විවිධ ජනවර්ග අතර සමගිය ගොඩනැගීමට හෝ වේගවත් ආර්ථික ප්රගතියක් සඳහා රටේ ඉහළ මට්ටමේ සමාජ සංවර්ධන ජයග්රහණ ප්රමාණවත් ලෙස දායක වී නොමැත.
සම්පත් වෙන් කිරීම සමාජ සේවා ආර්ථික වශයෙන් තාර්කික නොවීය. ආර්ථික කාර්යක්ෂමතාවයට වඩා දේශපාලන උනන්දුව මෙයට පෙලඹී ඇත. නමුත් සුබසාධන ප්රතිපාදන බොහෝ අවශ්යතා ඇති අය වෙත යොමු කිරීමට වර්තමානයේ උත්සාහ ගෙන ඇත. සමාජ සංවර්ධනය සඳහා වක්රව ආයෝජනය කිරීම මානව ප්රාග්ධනය ඉදිරියට ගෙනයාම තුළින් ආර්ථික වර්ධනයට දායක විය. කෙසේ වෙතත්, සීමිත සම්පත් ඇති සංවර්ධනය වෙමින් පවතින රටක් ලෙස ආයෝජන සම්පත් වෙන් කිරීම පිළිබඳ උභතෝකෝටිකයට මුහුණ දිය යුතුය. සමාජ සංවර්ධන ක්ෂේත්රයේ අභියෝග ගණනාවක් මතුවෙමින් තිබේ. එනම් ප්රතිපාදන සහ සේවාවන්හි ගුණාත්මකභාවය වැඩි දියුණු කිරීම, සමාජ සංවර්ධනය සඳහා අයවැය ප්රතිපාදන ප්රමාණවත් නොවීම, ජයග්රහණ පවත්වාගෙන යාමේ දී මුහුණදීමට සිදුවන ප්රධාන බාධක, සමාජ සංවර්ධනය සඳහා රාජ්ය වියදම් අවම වීම ආදියයි.
තවත් අභියෝගයක් වන්නේ රටේ මහලු ජනගහනයයි. වයස්ගත ජනගහනයේ අනුපාතය රටේ අනාගත වර්ධන කාර්ය සාධනයට බාධා කරමින් වැඩිවෙමින් පවතී. අඩු ආර්ථික වර්ධනයක් සහිත ශ්රී ලංකාවේ වයස්ගත ජනගහනය වැඩි වීම නිසැකවම ශ්රම බලකායට ඉහළ ආර්ථික පීඩනයක් එල්ල කරයි. අවසානයේ මෙය රටේ ආර්ථික ක්රියාකාරිත්වයට අහිතකර ලෙස බලපානු ඇත. වයස්ගත ජනගහනය හා සම්බන්ධ ගැටලු සුමට ලෙස කළමනාකරණය කළ යුතුය. නැගී එන ආර්ථිකයන්ගේ සමාජ සංවර්ධනයේ වේගවත් ප්රගතියක් ලබා ගැනීමට නම් විවිධ ජනවාර්ගික කණ්ඩායම් අතර සමගිය ගොඩනැගීමට දායක විය යුතුය.
ස්ත්රී පුරුෂ සමාජභාවයේ අසමානතාවය සහ සෑම මට්ටමකම කාන්තාවන්ගේ සහභාගීත්වය අඩු වීම සාක්ෂාත් කර ගැනීමේදී ප්රමුඛතා කරුණු වේ. සමාජ ආරක්ෂාව කාන්තාවන් සම්බන්ධයෙන් රජයේ මූලික ප්රතිපත්ති පරමාර්ථය වේ. සවිබල ගැන්වීම යනු වෙනස්කම් රහිත නිදහස් සමාජයක් හරහා ස්ත්රී පුරුෂ සමානාත්මතාවය ප්රවර්ධනය කිරීමයි.
සමාජ සංවර්ධනය වැඩිදියුණු කිරීමේ අරමුණු ලෙස සෞඛ්ය සේවා සඳහා සමාන ප්රවේශයක් සහිත සෞඛ්ය සම්පන්න සමාජයක් ගොඩනැගීම, දැනුම පදනම් කරගත් සමාජයක් සඳහා මානව ප්රාග්ධනය සංවර්ධනය කිරීම, සංවර්ධන තීරණ සඳහා පූර්ණ සහභාගීත්වය සඳහා ප්රජාවන් බල ගැන්වීම, පාරිසරික හා සෞඛ්යයට අනුකූලව නාගරික මධ්යස්ථානවල අවශ්ය උපයෝගිතා සේවා සැපයීම, ස්ත්රී පුරුෂ සමතුලිත සංවර්ධනය තුළින් කාන්තාවන් සවිබල ගැන්වීම, යහපාලනය සහතික කිරීම ආදිය වේ.
යහපාලනය සහතික කිරීමේ අරමුණු ලෙස, තිරසාර සංවර්ධනය සඳහා පාලන රාමුව වැඩි දියුණු කිරීම, සියලු ජන කොටස් සඳහා යුක්තියෙන් සාමය සහතික කිරීම, පිරිසිදු හා සෞඛ්ය සම්පන්න පරිසරයක් සහතික කිරීම ආදිය වේ.
තිරසාර සංවර්ධනයේ පාරිසරික පැතිකඩෙහි ප්රධාන අරමුණු වන්නේ මිනිසුන්ට හිතකර සනීපාරක්ෂක පරිසරයක් ලබා දීම, ප්රතිස්ථාපනය කළ හැකි සම්පත් කාර්යක්ෂම ලෙස උපයෝජනය කිරීම, ප්රතිෂ්ඨාපනය කළ නොහැකි සම්පත් සුරැකීම ආදිය යි.
ශ්රී ලංකාවට වටිනා ජීව විද්යාත්මක සම්පත්, බහුල ජල සම්පත්, සාරවත් පස්, ඛනිජ සහ හිතකර දේශගුණයක් හිමි වී තිබේ. ඒකක ප්රදේශයකට වැඩිම ශාක හා සත්ව විශේෂ සංඛ්යාවක් රට තුළ ඇත. එය ලෝකයේ ජෛව විවිධත්ව “උණුසුම් ස්ථාන” අතරට එක් වන්නේ එහි සීමිත සීමාව මත ඇති වන දැඩි පීඩනය හේතුවෙනි. අඛණ්ඩ ආර්ථික සංවර්ධනය මගින් උග්රවන ජන විකාශන පීඩනයන් තුළින් භූමිය අධික ලෙස සූරාකෑම (විශේෂයෙන් බෑවුම් සහිත භූමිය) වැනි පාරිසරික ගැටලු රාශියක්, වන විනාශය, ජෛව විවිධත්වය නැතිවීම, තෙත්බිම් පිරවීම, ජල දූෂණය, කොරල්පර විනාශ කිරීම, නාගරික දූෂණය, අපද්රව්ය සහ දුප්පත්කම වගා කළ හැකි ඉඩම් පරිහානිය, කෘෂිකාර්මික ඵලදායිතාව අඩුවීම, වෙරළබඩ වෘක්ෂලතාදිය ඉවත් කිරීම, කඩොලාන ඉවත් කිරීම, මුහුදු වෙරළේ සහ වෙරළබඩ කඳු වල වැලි කැණීම්, ප්රධාන නගරවල රථවාහන තදබදය සහ දුර්වල පරිසර කළමනාකරණය වැනි ආදී පාරිසරික ගැටලුවලට ශ්රී ලංකාව මුහුණ දී සිටී.
අපද්රව්ය නාගරික හා කාර්මික ප්රදේශවල මෙන්ම ගමේ මට්ටමින් ද වර්ධනය වන ගැටලුවකි. වර්තමානයේදී, පළාත් පාලන ආයතන විසින් අපද්රව්ය එකතු කිරීම දිනකට ටොන් 3,000 කට වඩා වැඩිය. මූලික ගැටළුව වන්නේ නිසි ලෙස සැලසුම් කර ඇති අපද්රව්ය එකතු කිරීම හා බැහැර කිරීම සඳහා සතුටුදායක ක්රියාමාර්ග නොමැති වීමයි. වායු දූෂණය තවමත් නාගරික ගැටළුවක් වන අතර එය බොහෝ දුරට කොළඹට පමණක් සීමා වී ඇත.
මේ සදහා පිරිසිදු හා සෞඛ්ය සම්පන්න පරිසරයක් සහතික කරමින් පාරිසරික අමාත්යාංශය, අනෙකුත් අංශවල පාරිසරික ප්රතිපත්ති හා ක්රියාකාරී සැලසුම් ඒකාබද්ධ කිරීම අරමුණු කර ගෙන ස්වාභාවික සම්පත් තිරසාර ලෙස කළමනාකරණය කළ යුතුය.
ආර්ථික ප්රතිපත්ති සංවර්ධනය කිරීම සඳහා උපදෙස් ලබා දීම සඳහා පෞද්ගලික හා රාජ්ය අංශ වලින් සමන්විත වැඩසටහන් සකස් කළ යුතුය.
තිරසාර සංවර්ධනය සඳහා ආර්ථික, සමාජීය හා පාරිසරික අංශ අතර අන්තර් සම්බන්ධයක් පැවැතිය යුතු බව මින් පැහැදිලි වේ මේ නිසා තිරසාර සංවර්ධනයක් ළඟා කර ගැනීමට නම් ඉහත දක්වන ලද ක්ෂේත්ර තුනෙහි සමබරතාවයක් අනිවාර්යෙන් පවත්වා ගත යුතුය. එවිට එම සංවර්ධනය තිරසාර එකක් වන අතරම එය තුලිත සංවර්ධනයක්ද වනු ඇත.
ශ්රී ලංකාව තිරසාර සංවර්ධනය කරා යන ගමනේදී පවතින අභියෝග ලෙස,
යටිතල පහසුකම්වල පවතින ඌනතාවයන්, මූල්ය පහසුකම් ලබා ගැනීමේ ඉඩකඩ සීමා සහිත වීම හා පිරිවැය අධික වීම, මැදි ආදායම් ලබන රටක් බවට පත්වීම නිසා සහනදායක පදනමකින් විදේශ සම්පත් ලබා ගැනීමට ඇති ඉඩකඩ සීමා වීම, සාර්ව ආර්ථික ස්ථායිතාවය ශ්රමය යොදා ගැනීම හා සම්බන්ධ රෙගුලාසි, දේශපාලන අස්ථායිතාව, වෙළෙඳපොළ සීමාවන්, ඉහළ බදු බර, නොදියුණු තාක්ෂණය, නිලධාරිවාදය හා බාධාකාරී රෙගුලාසි, පුහුණු ශ්රමය හිඟකම, යහපාලනය බිඳ වැටීම ආදිය දැක්විය හැකිය.
මූල්ය සීමා හේතුවෙන් යටිතල පහසුකම් ව්යාපෘති ක්රියාත්මක කිරීමේදී රජයට තනිව ළඟා කර ගත නොහැකි ව්යාපෘති අරමුණු කරා මෙහෙයවීමටත්, ක්රියාත්මක කිරීමටත්, කළමනාකරණයටත් පෞද්ගලික අංශයේ සහයෝගීතාවය රජය විසින් ලබා ගැනීම වර්තමානයේ දී දක්නට ලැබේ. දේශපාලනික,පාරිසරික හා නියාමන වැනි වාණිජමය නොවන අවදානම් රජය විසින් දරනු ලබන අතර වාණිජමය අවදානම් කළමනාකරණය සඳහා පෞද්ගලික අංශයේ හැකියාවන් යොදා ගනී. රජයේ ප්රතිපත්තිය වී ඇත්තේ ණය එකතු වීමට හේතු නොවන මාර්ගවලින් යටිතල පහසුකම් සඳහා අවශ්ය අරමුදල් ලබාගැනීම කෙරෙහි යොමු වීමයි.
රාජ්ය පෞද්ගලික හවුල්කාරිත්වයේ වාසි වන්නේ රාජ්ය අයවැය මත වන පීඩනය අවම වීම, පෞද්ගලික අංශයේ දේශීය හා විදේශීය විශේෂඥ දැනුම ලබා ගත හැකි බැවින් කාර්යක්ෂමතාවය, ඵලදායිතාවය හා ගුණාත්මකභාවයභාවය ඉහළ නැංවිය හැකි වීම, විදේශීය ණයගැති භාවය අඩුවීම, විදේශීය ප්රාග්ධනය රට තුළට ගලා ඒම තුළින් ගෙවුම් ශේෂයට හිතකර වීම, විවිධ අවදානම් පෞද්ගලික අංශය සමග එක්ව මුහුණදීමට හැකි වීම ව්යාපෘති තුළින් අනාගත ලාභාංශ හා ප්රාග්ධන ලාභ හරහා රාජ්ය ආදායම් ඉහළ යාම, තාක්ෂණික සංවර්ධනය ප්රවර්ධනය සිදුවීම ආදියයි. මෙම ක්රමය යටතේ ක්රියාත්මක වූ ව්යාපෘති කිහිපයකට නිදසුන් ලෙස දක්ෂිණ අධිවේගී මාර්ග ව්යාපෘතිය, කොළඹ කටුනායක අධිවේගී මාර්ගය, දකුණු කොළඹ වරාය ව්යාපෘතිය, හම්බන්තොට වරාය සංවර්ධන ව්යාපෘතිය, මත්තල දෙවැනි ජාත්යන්තර ගුවන්තොටුපළ දැක්විය හැක.
මේ අනුව ශ්රී ලංකාව තිරසාර සංවර්ධනයක් කරා යන ගමනේදී ආර්ථික, සමාජීය හා පාරිසරික වශයෙන් තවදුරටත් ඉදිරියට ගත යුතු ක්රියාමාර්ග වශයෙන් දිළිඳුකම ජාතික වශයෙන් පහත දමා ඇතත් ප්රාදේශීය විෂමතා පැවතීම නිසා ඒවා තුරන් කිරීමට තවදුරටත් කටයුතු කිරීම, මාතෘ හා ළමා මන්දපෝෂණය විශාල අභියෝගයක් බැවින් එය අවම කර ගැනීම සඳහා වැඩි අවධානයක් යොමු කිරීම, යුද්ධය, ස්වභාවික ආපදාවන්වලදී අවතැන් වූ ජනතාවගේ ආර්ථික හා සමාජයීය තත්ත්වයන් යථා තත්ත්වයටට පත් කිරීමට කටයුතු කිරීම, ජාත්යන්තරව පිළිගත් ප්රමිතීන්වලට අනුව ස්ත්රී පුරුෂ සම තත්ත්වයන් ලැබීම සහ කාන්තාව සවිබල ගැන්වීමට කටයුතු කිරීම, අඩු පිරිවැයක් සහිත මනා ලෙස ඉලක්ක කොටගත් සෞඛ්ය සේවා පහසුකම් සැපයීමේ විකල්ප වැඩපිලිවෙලක් සකස් කිරීම, සුරක්ෂිත පානීය ජල පහසුකම් නාගරික අංශයේ වර්ධනය වී පැවතිය ද වතු අංශයේ සීමා වී පවතින අතර ඒ සඳහා සුදුසු ක්රියාමාර්ග ගැනීම, ආර්ථික පසුබෑමට ලක්වන අවස්ථාවලදී සමාජ ආර්ථික තත්ත්වයන්ට මුහුණදීමට ජගත් ප්රජාවගේ සාමූහික ප්රයත්නයන් ලබා ගැනීම, සංවර්ධනය සඳහා ගෝලීය සහයෝගීතාවයක් ගොඩනැගීම උදෙසා ප්රතිපත්තිමය වගකීම් පිළිබඳව කටයුතු සිදු කිරීම ආදිය දැක්විය හැක.

T.R.P.Madhumini
Assistant Lecturer,
Department of Economics,University of Kelaniya.